Тахилтын тэнгэрлиг хар


Жилийн жилд сүргийн манлай азарганы уралдаан шимтэй сонихон байдаг. Энэ жилийн хувьд ч гэсэн үзэгчдийг өндөлзүүлж, уяхан нэгний мэлмийг чийгтүүлсэн сайхан уралдаан болсон. Ингээд аман хүзүүнд хурдалсан Төв аймгийн Бүрэн сумын уугуул, “Бүрэн хурд” галын гишүүн Хүрэлбаатарын Улам-Өрнөхийн хар азаргыг морь сонирхогч та бүхэндээ танилцуулъя.
Хар азарга УИХ-ын гишүүн асан аймгийн алдарт уяач Р.Будын унаган адуу. Бүр тодруулбал 1999 онд хязааландаа Алтан-Овооны их тахилга наадамд түрүүлж байсан Тахилт хар азарганых нь гал төл юм. Тахилт харын эцэг нь Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын Жигжидийн сумынхаа наадамд хэд хэд айрагдаж түрүүлсэн Чавх хонгор хэмээх азарга байсан бөгөөд хонгор азарганы дээд удмыг хөөвөл 1943 онд Дорнод аймгийн баяр наадмын зургаан насны тавынх нь түрүүг хүртэж явсан Тарвийгийн бага хүрэн азарганы угшилтай болдог. Харин Тарвий нь Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын уугуул нэгэн бөгөөд Р.Будын авга ах нь аж. Тиймээс Тахилт хар азаргыг Р.Буд “манай дээдчүүлийн угшилтай адуу” хэмээн ярьдаг нь үнэнд нийцэх түүх юм.
Тахилтын эх нь Сүхбаатар сумын “Сүхбаатарын зам” нэгдлийн бор гүү байсан бөгөөд хар азарга шүдлэндээ айрагдаж,хязааландаа сумынхаа наадамд түрүүлээд давхар уяагаар Алтан-Овооны наадамд 1999 онд хязааландаа/түрүүлэн морь сонирхогчдын хараанд өртсөн юм. Харин соёолондоо улсын наадмын долооны дунд сунгаанд хол түрүүлж, төрийн наадмын түрүү айргийн хүлгийн тааварт яригдаж байсан ч уяаны бага зэргийн алдаа гарч 12-оор давхиж байсан удаатай. 2003 оныулсын баяр наадамд арваар давхиж, 2004 оны хавар Дүнжингаравыг угтсан азарганы бооцоот уралдаанд аман хүзүүдсэн Тахилт хар “Дүнжингаравын хурд”-д таваар давхисан ч зохион байгуулагчид долоогоор давхисан хэмээн тооцсон юм. Түүний дараа Багануур бага Хэнтийн бүсийн наадамд наймаар давхин зодог тайлж байсан билээ. Ийнхүү нэгэн үе моринд хайртай монгол түмнээ баясган хурдалж байсан Тахилт хар азарганы үр төлүүдээс эцгийн шийрийг хатаан азарган насанд хурдалж буй нь Х.Улам-Өрнөхийн хар юм.
АХ-ын 92 жилийн ой үндэсний их баяр наадмын азарганы аман хүзүүнд хурдалсан хар азарганы эх нь Д.Даваахүү Тод манлайн унаган хар гүү юм. Хүлэг мориор дамжин олон жил сайхан нөхөрлөсөн Р.Будыг 2003 онд төрийн наадамд "Дааган хулан"-аа түрүүлгээд ирэхэд нь Тод манлай зэлэн дээр уяатай байсан Цолмон халтарын хоёр охин унагыг зааж, “дуртайгаа сонгож авдаа” дүү минь хэмээн найр тавьсан гэдэг. Р.Буд жижигэвтэр биетэй хар унагыг сонгон авч, хожмоо Тахилт хардаа хураалган гарсан төл нь Х.Улам-Өрнөхийн хар азарга юм. Хар азаргыг дааганд нь сургаж тавиад шүдлэнд нь Сүхбаатар сумын Эрдэнэ овооны тахилга наадамд уралдуулбал таваар давхиж, харин хязааландаа Баяндэлгэр сумын наадамд аман хүзүүдэж, соёолондоо Халзан сумын наадамд аман хүзүүдэж улмаар Сүхбаатар аймгийн наадамд түүнийгээ баталжээ. Түүний дараа одоогийн эзэн Х.Улам-Өрнөх авч, өнгөрсөн жил улсын наадамд 12-оор давхиулаад энэ жил долоотой азарга ийнхүү аман хүзүүнд хурдлуулаад буй юм.
А.Тэлмэн








0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Даваа, 16:25 минут ММСУХ-ны 30 жилийн ой, "Их хурд-10" уралдаанд эхни…
-
8-р сарын 05 -нд Сүүт гүүний унагыг шүтсү...
-
8-р сарын 04 -нд Зүүн бүсийн сонгомол бага ангилалд Ц.Мягмардоржийн…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Х.Нурлаты…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Э.Бямбасү…
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Д.Ариуннарангийн хээр хязаалан түрүүл…
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд М.Адъяабаатарын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсэд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зээрд түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлжээ
-
7-р сарын 30 -нд Баруун бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Т.Цэенд…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Г.Пүрэвсүрэнгийн хүрэн халзан даага түр…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд С.Хүдэрчулууны зээрд соёолон түрүүлжээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн халтар морь түрүүлл…
-
7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Баярмагнайн бор соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд О.Баатарын хонгор соёолон түрүүллээ
-
7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн Гоё хээр азарга түр…
-
7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Тогтохын хүрэн халзан азарга түрүүл…
-
7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Б.Саянсанаагийн халиун азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Л.Нямба…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд А.Ариунболдын зээрд даага түрүү магна…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эхний 1…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Б.Дагвабазарын хээр хязаалан түрүүллэ…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Баярхүүгийн зээрд шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Батдоржийн Ганбаярын хээр халзан шүдл…
-
7-р сарын 28 -нд Увс аймагт болсон баруун бүсийн уралдаануудад түрү…
-
7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн шүдлэн насны морьд гарааны зурхай ру…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Ж.Батзоригийн хар хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 28 -нд Дорнод аймагт болсон "Зүүн бүсийн хурд" уралдаануу…
-
7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд 113 хязаалан бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 27 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач Д.…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Б.Гөлөгсайханы бор шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 27 -нд Хөдөлмөрийн баатар Б.Далай нутагтаа "Цэнхэр тэнгэ…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 121 соёолон мордож, Н.Мөнхийн бор ха…
-
7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 147 хязаалан мордож, Г.Хишигбатын хэ…
-
7-р сарын 26 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдаанд эхний 10-т ху…
-
7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд М.Мөнхбатын хул морь түрүүллээ
-
7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Н.Мөнхзоригийн хээр азарга түрүүллээ
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол бага…
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дунд…
-
7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дээд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна