Залуу уяач Б.Чулуунбат: Өвөө маань тэрэгний морь уяж сумынхаа 60 жилийн ойд түрүүлгэсэн

Энэ цагийн хурдан буянгуудын нэг бол Дундговь аймгийн Хулд сумын аймгийн Алдарт уяач Ч.Дэмчигцоодолын Тэргүүн хонгор билээ. АХ-ын 92 жилийн ойн баяр наадмын хурдан хязаалангийн уралдаанд аман хүзүүнд хурдалж, Завхан аймгийн 90 жил, хангайн бүсэд давхар уяагаар түрүү магнайд хурдлаад байгаа Тэргүүн хонгор нь Сүхбаатар аймгийн Ц.Батжаргалын Чулуунбатын унаган адуу юм. Бид энэ удаад Тэргүүн хонгорын унаган эзэн Ц.Батжаргалын хүү залуу уяач Б.Чулуунбаттай ярилцсанаа хүргэж байна.
-Энэ цагийн хурдан буянгуудын нэг Дэмчигцоодолын Тэргүүн хонгор таны унаган адуу юм байна. Хонгор үрээнийхээ удам угшлыг танилцуулаач?
-Хул үрээний эцэг нь миний өвөөгийн хурдан хонгор азаргануудын төл хонгор азарга, харин эх нь Уулбаян сумын уугуул Бат-Эрдэнэ гэдэг хүний зээрд гүү байдаг юм. Хул үрээг би дааганд нь Дундговь аймгийн Өлзийт сумын уугуул Эрболд гэдэг найздаа өгч, тэр жилээ Өмнөговь аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ойд айрагдан, “Говьшанхын хурд-4” говийн бүсийн даншиг наадамд гурваар давхисан.
-2011 онд болж таарах нь ээ?
-Тиймээ, дараа жил нь 2012 онд шүдлэндээ Дундговь аймагт болсон “Их мандал-2012” говийн бүсийн наадамд хол түрүүлж, Өвөрхангай аймгийн Есөнзүйл сумын 80 жилийн ойн даншиг наадамд амжилтаа бататган алтан жолоо өргүүлсэн. 2013 он гарсаар Дундговь аймагт болсон хаврын бүсийн уралдаанд соёолонд уралдаж мөн холхон түрүүлсэн гэсэн.
-Хонгор үрээний ах дүүсээс хурдалж байгаа адуу бий юу?
-Зээрд гүү гурван эм, гурван эр төл гаргасан. Эрүүдээс нь хамгийн том нь Тэргүүн хонгор байгаа юм. Түүний төрсөн дүү хээр үрээг Өмнөговь аймгийн Ханхонгор сумын уугуул Энхболд гэдэг залуу дааганд нь авсан. Одоогийн байдлаар арваад удаа айрагдчихсан байгаа гэсэн. Түүний дараагийн эр төл нь энэ жилийн даага. Одоо уягдаж байгаа. Гурван охин төлийнх нь нэгийг Дундговь аймгийн Хулд сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Баярсайхан гэдэг хүн авсан. Тэр гүүг дагаж очсон хоёр төл нь  Дундговь аймагтаа хурдалж, нэг нь наймаар, нөгөө нь 10-р давхисан гэсэн. Ер нь манай адуу Өмнөговь, Дундговь аймгуудад нэлээд зарагдсан. Очсон нь давхиж байна л гэж дуулддаг.
-Адуугаа чанаржуулж  өнөөдрийн амжилтын эхлэлийг тавьсан дээдсээ танилцуулаач?
-Миний өвөө Цэрэнбалтав гэж сумын Алдарт уяач хүн байсан.1980-аад оны үед тэрэгний морийг таньж уяж хурдлуулаад Халзан сумынхаа 60 жилийн ойд түрүүлгэж, хоёр, гурван ч удаа айрагдуулж байсан гэдэг юм. Тэрхүү тэрэгний хонгор морийг Халзан сумынхан андахгүй дээ. Тэргүүн хонгорыг уг нь түүн шиг хурдан байхыг бэлгэдэн Тэргэн хонгор гэж нэрлэж найздаа анх өгсөн нь олны дунд Тэргүүн хонгор гээд алдаршчихсан. Манайхан ер нь хул хонгор голдуу адуутай. Тэргэн хонгороос гадна сумынхаа баяр наадамд гурав түрүүлсэн хурдан хул азарга байсан. Тэр хул азарганы үр төлүүд өдгөөг хүртэл хурдалсаар байна. Миний аав мөн эцгээ залгамжлан морь уяж сумын Алдарт уяач цол хүртсэн. Харин миний хувьд ХААИС-ийг малын эмч мэргэжлээр төгссөн. Ажлынхаа чөлөө заваар морио уяж монгол наадмаа чимж явна даа.
-Хонгор үрээ хурдлаад ирэхээр адуу сурагласан хүмүүс нэг бус удаа хандаж байгаа биз. Ер нь наймаа хэр хийж байна даа?
- Өнгөрсөн жил Уулбаян сумынхаа наадамд хул даагаа айрагдуулж, түүнийгээ Бонго машинаар зарсан нь одоогоор хийсэн хамгийн том наймаа болж байх шиг байна. Хул үрээ маань Бонго хул нэртэй болчихсон. Одоо Өмнөговь аймгийн харьяат Болд-Өрнөх гэдэг залууд бий. Өнгөрсөн жил улсын наадамд соёолон үрээ тавлуулсан хүн шүү дээ. Бонго хул өнгөрсөн жил Төв аймгийн наадамд зургаалсан дуулдана лээ.
-Буурлын буян удамт хүлгэдийнхээ хийморьт  цаг үргэлж баясаж яваарай. Амжилт хүсье.

А.Мөнх